تاريخ اسماعيليه از ادعاهاي مهدويت بسياري گزارش مي‌دهد که از سوي سران جريان‌هاي اين فرقه بيان شده است. قرامطه بر امامت اسماعيل باقي مانند و او زنده و مهدي موعود مي‌دانستند؛ (1) ولي پس از مرگ اسماعيل به پيروي از پسرش محمّد برخاسته و او را امام خود پنداشته بودند.(2) آنان با اعتقاد به مهدويت و نبوت محمّد بن اسماعيل، از مبارکيه جدا شدند تعداد امامانشان را به هفت محدود کردند و از اينجا بود که بعدها اسماعيليه به نام اضافي سبعيه يعني هفت امامي شهرت يافتند، چون آنها بر مهدويت محمّد بن اسماعيل توقف کردند.(3) نام اسماعيليه پيش از پيدايش فاطميان، تنها به قرامطه اطلاق مي‌شدند.
اسماعيليان خالصه از جمله جريان‌هاي باطني تشيع هستند که از مهدويت سران خود سخن رانده‌اند. آنان گاهي اسماعيل، فرزند امام صادق (سلام الله عليه) را مهدي موعود خوانده‌اند.(4) و زماني از مهدويت و قائميت محمّد بن اسماعيل دم زده و مرگ او را انکار کردند: «محمّد بن اسماعيل را امام هفتم و آخرين امام خويش شناختند و رجعت او را به عنوان مهدي يا قائم، انتظار مي‌کشيدند.»(5)
به گزارش نوبختي، قرامطه محمّد بن اسماعيل را امام مهدي، قائم و پيامبر مي‌دانستند و به کفر ديگر مسلمانان گواهي مي‌دادند.(6)
عبید الله (بنيانگذار خلافت فاطمي) نيز خود را «مهدي غائب» و «امام قائم منتظر» خواند و به طور ضمني مهدويت محمّد بن اسماعيل را نفي کرد که ميان اسماعيليان خالصه مطرح بود.(7) او پس از تکيه زدن بر مسند خلافت فاطمي، پسرش محمّد را به جانشيني خود منصوب کرد و براي نقش «امام منتظر» و «صاحب الزمان» به او لقب «قائم» داد.(8)
پانوشت
1. فرق الشيعه، نوبختي، ص 101.
2. همان، ص 105 – 106.
3. تاريخ و عقايد اسماعيليه، ص 124.
4. همان، ص 114.
5. همان، ص 123 و 166.
6. نک: فرق الشیعه، نوبختي، ص 105 – 111.
7. تاریخ و عقاید اسماعیلیه، 148 – 149.
8. همان، 151.
پيگيري مقالات در تلگرام با كليك روي آدرس زير:
Leave a Reply